Yasmina Zahnoun: ‘Vind je energiegevers terug en laat energievreters los. Alleen zo blijf je in balans in de zorgsector.’

Yasmina Zahnoun

Yasmina Zahnoun heeft er al 20 zorgjaren opzitten in diverse rollen: verpleegkundige, hoofdverpleegkundige en vandaag directrice van woonzorgcentrum Molenheide (Vivaltohome) in Wijnegem. Met vallen en opstaan, want tijdens de tweede lockdown in 2021 gaat het licht plots uit. Burn-out, luidt de diagnose. Als ze weer beter is, kruipt ze in de pen om haar ervaringen te delen in de gedichtenbundel ‘Zorgeloos zorgzaam’. Therapeutisch maar ook een hart onder de riem van al wie in de zorg werkt. Op donderdag 2 oktober praat ze erover tijdens een keynote op Smart Care. Een voorproefje.

Dichten als therapie

 “Tijdens covid waren we echt overbevraagd, zeker in de ouderenzorg. Ik denk dat iedereen verschrikkelijke dingen heeft gezien. Ik was hoofd van een gesloten afdeling met mensen met dementie. Het was heel moeilijk om de regels uit te leggen en om familie buiten te houden. En dat heeft toch wel zijn tol geëist.”

“Mijn burn-out was echt heel heftig, maar op een gegeven moment kreeg ik toch weer wat energie. En toen dacht ik: ik ga gewoon gedichten schrijven over mijn ervaringen. De mensen die het gelezen hebben, vooral collega’s dus, voelen zich echt gezien, begrepen en gewaardeerd. Want er wordt veel te weinig gepraat over wat je als zorgverlener meeneemt naar huis.”

‘Zorgeloos zorgzaam’

“Die titel is bewust gekozen. ‘Zorgeloos zorgzaam’ heeft eigenlijk een dubbele betekenis, want je bent altijd bezorgd om je bewoners, patiënten en jezelf. Iedereen zegt altijd: ‘je doet dat keigoed, je zorgt voor de mensen’, maar het is dus nooit echt zorgeloos.”

‘Een valkuil is heel veel aan anderen geven en heel weinig aan jezelf.’

“Als zorgverlener ga je bijvoorbeeld een kamer binnen waar iemand aan het sterven is. Maar de kamer daarna heeft iemand grote sprongen in zijn revalidatie gemaakt en kom je bij wijze van spreken huppelend binnen. Je moet dus eigenlijk schakelen tussen twee extreme emoties.”

Energiegevers en -vreters

“Wij zijn mensen, werken met mensen, werken voor mensen en komen thuis bij mensen. Je doet dus heel veel indrukken op. Ook minder fijne zaken:  negativiteit, ziekteverzuim, vertragingen, … En je zeult dan ook nog eens je eigen bagage mee. Dus energievreters zijn heel erg aanwezig wanneer je voor iemand anders zorgt. Maar op het einde van de dag wil je wel weten waar je voldoening uit haalde. Dat kan iets heel kleins zijn, maar door de werkdruk wordt dat makkelijk vergeten.”

“Het is dan ook belangrijk om je energiegevers terug te vinden, te bewaken en te beseffen dat ook kleine dingen groots kunnen zijn. Je mag stilstaan bij het verschil dat je daarin maakt. Als leidinggevende zal ik dat besef ook benoemen bij een team. Want energievreters en -gevers zouden veel beter in balans moeten zijn.”

Loslaten is de uitdaging

Yasmina Zahnoun

“In een woonzorgcentrum ken je je bewoners door en door. Je kent hun ritme zodat je op een aantal dingen kunt anticiperen. Maar je creëert ook een band met hen en hun families. En er komt natuurlijk ook een moment waarop ze er niet meer zijn. Dat is soms best emotioneel.”

'Ik ben nu directeur in een woonzorgcentrum maar zit soms nog eens gewoon bij bewoners om terug te keren naar de essentie van de job. Want ook dat is zorg.'

“Ik schreef een gedicht over een bewoonster die alleen overleed zonder haar familie. Maar wij waren erbij, want je hebt die persoon wel echt goed gekend. Dat doet dus ook iets met je. Misschien is dat wel de grootste valkuil: je wil alles goed doen maar je moet kunnen loslaten op het einde van de dag. Of het op zijn minst een plaats geven.”

BelRAI als zegen

“BelRAI is een heel goed meetinstrument. Vanaf een bepaalde scholing zijn onze medewerkers daar heel analytisch mee bezig. Cijfers zijn nu eenmaal belangrijk ... meten is weten. Jammer genoeg zegt een praktisch geschoolde eerder: ‘BelRAI is veel te omslachtig en neemt tijd weg van de bewoner’.

“Maar ik heb ook al werkplekken gezien waar mensen dat anders benaderen. Je kunt bijvoorbeeld bepaalde mensen (bijv. BelRAI-trainers en indicatorstellers) een mandaat geven om de zorg te optimaliseren voor hun bewoners. Dan is het geen energievreter meer. Want je geeft heel veel zelfvertrouwen aan een groep mensen die dat zelden krijgt.”

De essentie van zorg terugvinden

 “Ik hoop echt dat mensen de essentie van zorg terugvinden en een antwoord vinden op de vraag: waarvoor doe ik dit eigenlijk? Want met een overdaad aan energievreters ben je al snel een uitvoerende kracht en doe je dingen omdat ze moeten gebeuren. Terwijl zorg een veel grotere invloed op je heeft als je jezelf bewust bent van wat je doet.”

“Tijdens Smart Care kun je workshops volgen om spanningen los te laten. Het gaat dan heel concreet over drie tot vijf minuten: voor, tijdens en na het werk. Noem het gerust een bewustwordingsproces. Wat voel ik nu eigenlijk? En waar overschrijd ik mijn grenzen? Ach, zorg is in essentie zo’n mooi vak. Ik zou er zo opnieuw voor kiezen.”

Alle bezoekers van Smart Care krijgen een exemplaar van Zorgeloos Zorgzaam, de dichtbundel van Yasmina Zahnoun.

Schrijf je in voor Smart Care op donderdag 2 oktober in Antwerpen