Op bezoek bij Ludo Vanderaspoilden: 'Liefst 159 kandidaten voor ons BelRAI pilootproject'

Directeur in Huize Ter Walle, bestuurder bij Caritas West-Vlaanderen, gastdocent aan hogeschool Vives, voorzitter van kinderdagverblijf De Pagadder, lid van Zorgnet-Icuro... Ludo Vanderaspoildens cv is een decennialang engagement in en voor de zorg. Net voor zijn pensioen kreeg Ludo een buitenkans: projectleider van het BelRAI LTCF-pilootproject voor het Agentschap Zorg en Gezondheid. We spraken hem in zijn vroegere directiezetel in Huize Ter Walle (Menen).

Vooruitkijken om bij te blijven

Vooruitgang vergt tijd maar Ludo volhardt: 'In 2005 organiseerde het toenmalige VVI een studiereis naar Canada. We bekeken er de ouderenzorg en de internationale zorgstandaard interRAI, waarop BelRAI/Pyxicare gebaseerd is. Toen al was er een ministeriële opdracht voor het Centrum voor Huisartsgeneeskunde om de ouderenpopulatie in kaart te brengen, van zorgnoden tot algemene data. Het was een kwestie van tijd eer de ouderenzorg zou volgen. Dus begonnen we een pilootgroep van 13 voorzieningen waaronder Huize Ter Walle.' Ludo werd gebombardeerd tot voorzitter: 'Er was nog geen BelRAI of Pyxicare. We testten de Nederlandse variant NedRAI en rolden hem overal uit. Nadien stapten we met Huize Ter Walle in een nieuw, veelbelovend project: transsectorale communicatie met BelRAI, samen met lokale thuiszorgdiensten en ziekenhuizen. Als een cliënt aankwam hadden we zijn BelRAI-data uit de thuiszorg en het ziekenhuis de onze.'

Van uitvoerende naar meedenkende zorg

De federale BelRAI-app bleef een struikelblok: 'Pyxicare bleek veel gebruiksvriendelijker, dus stapten we over. De zesde staatshervorming bracht alles in een stroomversnelling. Oud-minister van Volksgezondheid Vandeurzen wou eind 2017 een consortium met Zorgnet-Icuro, VVSG en Vlozo. Met de bedoeling BelRAI in alle WZC's te implementeren. Enerzijds als screeningsinstrument en om data bij te houden, anderzijds als hefboom voor de zorgfinanciering.' Dat laatste blijft een gevoelige kwestie: 'BeLRAI Screener wordt straks het toegangsinstrument voor de Vlaamse sociale bescherming. Dat wordt een heuse herverdeling van de middelen, zeker bij WZC's die vooral prestatiegebonden, fysieke zorg leveren. Zoals wassen, kleden en voeden. Maar psychisch kwetsbare cliënten die zich kunnen wassen maar dat om die reden niet doen, hebben ook recht op hulp. Helaas krijgen woonzorgcentra daar geen geld voor.'

Politieke én sectoriële moed

Dat verandert binnenkort: 'BelRAI staat meermaals in het regeerakkoord, dat was ooit anders. Ook in het veld zijn de geesten gerijpt: we zijn enorm verrast door de respons op onze oproep voor het BelRAI LTCF-pilootproject. Liefst 159 kandidaturen voor 45 deelnemers! Nochtans is het engagement niet min: 2 medewerkers per voorziening moeten deels gedetacheerd worden. Om de opleiding te volgen, maar ook om zelf op te leiden. Bovendien draagt elke voorziening de kost van hardware & software. Of beter droeg, want minister Beke maakte extra budget vrij voor de software.' De 159 kandidaten kregen intussen een vragenlijst: 'Zodat we een representatieve eindselectie krijgen, met aandacht voor kleinere voorzieningen en criteria als zorgzwaarte. Bedoeling is 3.500 BelRAI-cliëntdossiers te laten onderzoeken door LUCAS, het centrum voor zorgonderzoek. Die dossiers zullen ook representatiever zijn, want in vroegere pilootprojecten werden de BelRAI-screenings te veel tussendoor gedaan. Zonder het systeem echt in de zorgvisie mee te nemen.'

Prepiloten, piloten en de anderen

Alles begint bij een goede voorbereiding: 'We starten alvast een prepilootproject met 6 woonzorgcentra: 3 BelRAI-anciens waaronder Huize Ter Walle en 3 zonder BelRAI-ervaring. Zodat we het systeem en de vorming nog eens kritisch evalueren en eventueel bijsturen. Heel handig voor de andere deelnemers vanaf april & oktober. Elk traject beslaat 14 maanden, tijd om de hele populatie te RAIen. 4 collega's gaan de deelnemers begeleiden: door de coördinatoren ter plaatse te coachen, door het traject op te volgen...' Uit het hele project worden verschillende lessen getrokken: 'Zoals de opleidingen voor de overige 800 woonzorgcentra tegen 2023. En op vlak van zorgfinanciering en -kwaliteit, dankzij het LUCAS-onderzoek. Wat zal er gebeuren met de personeelsnorm? Hoe zit het met de koppeling naar het bewonersdossier? En wat met de zorgzwaartemeting? Ik voel dat de overheid ook denkt aan andere BelRAI-output, zoals kwaliteitsindicatoren en benchmarking. We hebben nu amper data rond de volksgezondheid.'

Waardevolle resultaten, nu en later

Ludo ziet een mooie toekomst: 'We waren bij de pioniers, ik ben dankbaar dat we het nu eindelijk overal introduceren. Ik ben overtuigd dat de deelnemers de waarde van het instrument zullen inzien. We hebben een veel holistischer beeld van onze bewoners. De resultaten zijn er: een correctere zorgplanning, een efficiënter MDO en een betere, cliëntgerichte zorg. De beleidsmakers gaan er echt voor, ook de revalidatiecentra en geestelijke gezondheidszorg volgen. En men heeft een BelRAI-akkoord met de andere gewesten en gemeenschappen: de Duitstalige gemeenschap is er bijvoorbeeld al.' BelRAI/Pyxicare kan op termijn zelfs de zorgsector overstijgen: 'Op het interRAI-wereldcongres in Leuven hoorde ik ongelooflijke anekdotes. Zoals het Finse RAI-onderzoek rond brandveiligheid. Bleek dat een pak zorgbehoevende ouderen de dood vonden bij een banale huisbrand. Daarom creëerden de onderzoekers met de brandweer een systeem, gebaseerd op interRAI, dat selectieve brandpreventie subsidieert. Zodat alleen die bewoners werden gesubsidieerd voor preventieve maatregelen. En zodat de overheid niet alle ouderen moest subsidiëren.'